Projekt współpracy międzyuczelnianej
w zakresie badań i kształcenia transdziedzinowego
doktorantów i młodych naukowców
W sierpniu 2021 roku powstała inicjatywa stworzenia zintegrowanego międzyuczelnianego kształcenia doktorantów i młodych naukowców w zakresie badań transdziedzinowych obejmujących obszar nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych. Inicjatorem przedsięwzięcia jest grupa profesorów z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, reprezentujących różne dyscypliny nauk: archeologię, antropologię społeczną, biologię, fizykę, historię, literaturoznawstwo, prawo, nauki o polityce i socjologię.
W rozumieniu zespołu, kształcenie transdziedzinowe doktorantów i młodych naukowców podejmuje szczególnie ważne dla współczesnego świata zagadnienia, wokół których toczą się obecnie w nauce ożywione dyskusje, jak m.in. antropopresja, bezpieczeństwo, dziedzictwo, migracje, udomowienie, ryzyko systemowe oraz jedność nauki/integracja nauk/konsyliencja, a których badania wymagają tworzenia wiedzy komplementarnej i zintegrowanej tworzonej w ramach nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych.
Przygotowany przez zespół program kształcenia transdziedzinowego jest skierowany przede wszystkim do słuchaczy studiów doktoranckich szkół doktorskich nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych i stanowi uzupełnienie procesu dydaktycznego, który jest w nich realizowany, a także do młodych badaczy reprezentujących te dziedziny nauki.
Proces dydaktyczny obejmuje dwa połączone ze sobą moduły:
(1) cykl seminariów akademickich z dziedzin nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych realizowanych w trakcie roku akademickiego, oraz
(2) międzyuczelnianą, transdziedzinową szkołę letnią, która jest pomyślana jako kontynuacja i rozwinięcie cyklu seminariów i odbywa się po jego zakończeniu.
Program kształcenia transdziedzinowego doktorantów i młodych naukowców rozpoczął się w roku akademickim 2022/23 i będzie realizowany do roku akademickiego 2025/26. Planowane są cztery jego odsłony (łącznie 8 semestrów seminariów i cztery szkoły letnie). Szkoły będą organizowane kolejno przez współpracujące w ramach projektu uczelnie.
W roku akademickim 2022/2023 pieczę nad realizacją programu sprawuje UAM. W jego ramach zaplanowano cykl seminariów pod ogólnym tytułem „Rezyliencja w warunkach permanentnego kryzysu”. Pierwsza szkoła letnia zatytułowana „Transdziedzinowość – ucieczka do wolności nauki”, odbędzie się w dniach 10-16 września 2023 roku w Kołobrzegu.
Zespół
Prof. dr hab. Jerzy Axer
Wydział „Artes Liberales” UW
Profesor zwyczajny na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrektor Kolegium Artes Liberales. Z wykształcenia filolog klasyczny. Autor ponad 600 publikacji, w tym 10 książek i edycji źródłowych. Specjalizuje się w badaniach literaturoznawczych, historycznych, kulturoznawczych i teatrologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania tradycji antycznej w kulturze polskiej i europejskiej. Pomysłodawca i wieloletni dyrektor (1992-2008) Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (MISH); twórca Ośrodka Badań nad Tradycją Antyczną (1991), przekształconego z czasem w Wydział „Artes Liberales” UW, którego został pierwszym dziekanem (2012-2016). Zainteresowania hobbistyczne, ale traktowane poważnie, to ornitologia, prymatologia i dzieje ogrodów zoologicznych.
Prof. dr hab. Michał Buchowski
Instytut Antropologii i Etnologii UAM
Michał Buchowski jest profesorem antropologii społecznej na Uniwersytecie Poznańskim i profesorem seniorem na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Columbia, Uniwersytecie Rutgers, Uniwersytecie Warszawskim oraz w Narodowym Muzeum Etnologicznym w Osace. Jego zainteresowania naukowe dotyczą sposobów myślenia, przemian postsocjalistycznych, wykluczeń społecznych i kulturowych, wielokulturowości i migracji.
Prof. dr hab. Ewa Domańska
Wydział Historii UAM
Ewa Domańska jest profesorem nauk humanistycznych na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i od 2002 visiting professor na Stanford University. Członek korespondent PAN; przewodnicząca Komisji Teorii i Historii Historiografii oraz Metodologii Historii KNH PAN. Zajmuje się współczesną teorią i historią historiografii oraz nowymi tendencjami w badaniach humanistycznych. Autorka projektów historii ratowniczej, humanistyki afirmatywnej i nekrodziedzictwa. W ostatnich latach koncentruje się na możliwości zbudowania komplementarnego podejścia łączącego nauki humanistyczne, społeczne i przyrodnicze oraz wiedze indygeniczne do badań ludobójstwa i ekobójstwa prowadzonych w perspektywie środowiskowej.
Prof. dr hab. Małgorzata Grodzińska-Jurczak
Instytut Nauk o Środowisku UJ
Małgorzata Grodzińska-Jurczak jest aktywną nauczycielką akademicką, zajmuje się popularyzacją nauki, działalnością edukacyjną. Specjalizuje się w społecznych aspektach ochrony przyrody skupiając się na zarządzaniu systemem ochrony przyrody, partycypacji społecznej w gospodarowaniu zasobami przyrodniczymi i odpadami komunalnymi, metodom zarządzania konfliktami na styku człowiek-przyroda, jak też badaniu postaw względem środowiska. Kieruje pracami Zespołu Badań Społeczno-środowiskowych w Instytucie Nauk o Środowisku UJ. Koordynuje projekty krajowe (NCN) i zagraniczne (Horizon 2020). Jest orędowniczką uprawiania nauki w ujęciu interdyscyplinarnym i zespołowym, fascynuje się nauką obywatelską (citizen science) i popularyzacją nauki (science communication) uważając ją za obowiązek i misję akademików.
Prof. dr hab. Jan Kieniewicz
Wydział „Artes Liberales” UW
Historyk, profesor zwyczajny w Uniwersytecie Warszawskim. W 1964 odbył staż w Ecole Pratique des Hautes Etudes w Paryżu pod kierunkiem Prof. Fernanda Braudela. W 1983 uzyskał stopień profesora, w 1996 profesora zwyczajnego. Kierownik Katedry Iberystyki UW 1975-1981, wicedyrektor Instytutu Historycznego UW 1981-1988, ambasador RP w Hiszpanii 1990-1994, wicedyrektor OBTA/IBI AL 1996-2008. Po przejściu na emeryturę, przez rok kierował OBTA, a obecnie LIBAL. Jest kierownikiem Środowiskowych Transdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich (Wydział „Artes Liberales” UW wraz z IH UW). W ich ramach prowadzi program doktorski „Searching for Identity: Global Challenges, Local Traditions”. Na Wydziale „Artes Liberales” kieruje „Laboratorium Sofia Casanova” skupiającym się na problematyce hiszpańskiej i polsko-hiszpańskiej. Zajmował się dziejami Indii i ekspansji przedkolonialnej, Hiszpanią czasów nowożytnych i najnowszych, historią Polski i Europy. Obecnie prowadzi badania nad porównawczymi dziejami cywilizacji.
Prof. dr hab. Marek Konarzewski
Wydział „Artes Liberales” UW
Marek Konarzewski jest pracownikiem Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku oraz Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1991-93 był stypendystą Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, gdzie pracował z zespole wybitnego amerykańskiego biologa – Jareda Diamonda. Interesuje się zagadnieniami z pogranicza ekologii, fizjologii i genetyki. Od 2010 r. członek korespondent Polskiej Akademii Nauk. Prezes Akademii kadencji 2023-2026.
Prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak
Wydział Archeologii UAM
Arkadiusz Marciniak jest profesorem archeologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2013-2019 był profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Archeologii na Uniwersytecie Flinders. Był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Stanforda (dwukrotnie) i w University College London. Jest stypendystą prestiżowych fundacji, takich jak Humboldt, Fulbright, Andrew W. Mellon, Kościuszko i Soros/Commonwealth Office. Jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk i członkiem Academia Europea. Jego zainteresowania badawcze dotyczą przekształceń wczesnych społeczności rolniczych w zachodniej Azji i Europie Środkowej w społeczeństwa oparte na nierównościach społecznych. Jest twórcą i propagatorem zooarcheologii społecznej – paradygmatu badawczego, którego celem jest badanie wieloaspektowych relacji społecznych między ludźmi a zwierzętami. Inne jego zainteresowania obejmują pedagogikę dziedzictwa kulturowego oraz współczesne wyzwania prawne, organizacyjne i etyczne stojące wobec dziedzictwa. Kierował i realizował wiele międzynarodowych projektów naukowych i badawczych wspieranych finansowo przez takie agencje i programy jak Horyzont 2020, Kultura 2007-2013, Europejska Rada ds. Badań Naukowych, Erasmus Plus, Dyrekcja Generalna Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej , NWO HEAR JPICH czy Narodowe Centrum Nauki.
Prof. dr hab. Piotr Matczak
Wydział Socjologii UAM
Piotr Matczak zajmuje się ryzykiem naturalnym i wywołanym przez człowieka, zarządzaniem kryzysowym, polityką środowiskową z perspektywy usług ekosystemowych, zrównoważonym rozwojem społeczności miejskich i wiejskich. Uczestnik wielu programów badawczych, polskich i międzynarodowych, dotyczących tych zagadnień. Był sekretarzem Komitetu Badań nad Ryzykiem Polskiej Akademii Nauk (2009-11), jest członkiem zarządu sieci badawczej Sociology of Risk and Uncertainty Europejskiego Towarzystwa Socjologicznego. Jest redaktorem czasopism „Society and Natural Resources”, „Water” oraz „Geographies”. Współredagował numer specjalny czasopisma „Water” pt. „Flood Risk Governance for More Resilience”. Publikował m.in. w: „Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)”, „Environmental Science & Policy”, „Weather, Climate and Society”, „Ecosystem Services”, „Ecology and Society”, „Earth’s Future”, „Global Environmental Change”, „WIREs Water”.
Prof. dr hab. Bogdan Szlachta
Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ
Absolwent studiów prawniczych i filozoficznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, dr i dr hab. nauk prawnych, prof. nauk humanistycznych, profesor zwyczajny UJ oraz Akademii Ignatianum w Krakowie, kierownik Katedry Filozofii Polityki w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ.
Prof. dr hab. Marek Trippenbach
Wydział Fizyki UW
Marek Trippenbach jest profesorem na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Odbywał staże podoktorskie w Joint Institute Laboratory Astrophysics (JILA) w Boulder, Colorado oraz na Uniwersytecie w Rochester. W latach 1995-200 pracował na Uniwersytecie Ben Guriona w Izraelu, w 2005 roku otrzymał stypendium Fulbrighta i pracował National Institute of Standard and Technology w Gaithersburgu, gdzie wspólpracował ta z laureatem nagrody Nobla Williamem Phillipsem. W latach 2008-20016 był prodziekanem Wydziału Fizyki UW ds. Badań Naukowych. W 2006 roku otrzymał nagrodę im Wojciecha Rubinowicza. Jego zainteresowania skupiają się wokół optyki kwantowej I dynamiki układów nieliniowych. Ostatnio poszukuje interdyscyplinarnych inspiracji na styku różnych nauk przyrodniczych, a także przyrodniczo-humanistycznych.
dr hab. Agata Zalewska
Wydział „Artes Liberales” UW
Zastępca Dyrektora Kolegium Artes Liberales. Absolwentka filologii polskiej na Wydziale Polonistyki UW, historyk literatury, literaturoznawca. Zatrudniona na Uniwersytecie Warszawskim od 1 lipca 1999 r. Najpierw na Wydziale Polonistyki UW (Instytut Literatury Polskiej), następnie – od 1 października 2008 – w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales”, a obecnie na Wydziale „Artes Liberales”. W latach 2005-2013 związana z Kolegium MISH, gdzie w kadencji 2005-2008 pełniła funkcję zastępcy dyrektora, a następnie w latach 2008-2013 funkcję dyrektora Kolegium. Jej zainteresowanie badawcze koncentrują się wokół kultury i literatury polskiej i europejskiej 2 poł. XIX, obecności zagadnień tego okresu świadomości kulturowej i literackiej wieku XX i współczesności oraz relacji międzykulturowych, zapisane w różnych tekstach kultury artystycznej.